Annemarie Geel is van oorsprong eerste hulp verpleegkundige. In 2003 stapte zij over naar het Erasmus Medisch Centrum en volgde de opleiding tot researchverpleegkundige. Vanaf 2015 was zij manager en adviseur onderzoek van de afdeling Longziekten van het Erasmus MC, onder leiding van Prof. dr. Joachim Aerts. Op deze afdeling werken acht researchverpleegkundigen (en datamanagers, monitors, projectmanagers, indieningcoördinators) aan circa 120 studies. Sinds september 2022 werkt zij als adviseur onderzoek op de afdeling inwendige geneeskunde, onder leiding van Prof. dr. Robin Peeters, met als doel een research bureau op te zetten.
Annemarie is sinds april 2022 voorzitter van Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland Research Professionals (V&VN RP). Vanuit deze rol is zij lid van de werkgroep Communicatie van de Dutch Clinical Research Foundation (DCRF).
Waarom is er een tekort aan verpleegkundigen?
“De alsmaar stijgende zorgvraag en het minder hard stijgende aanbod zorgt voor veel moeilijk vervulbare vacatures. Door het tekort aan verpleegkundigen is de uitval door de hoge werkdruk hoog met als gevolg dat de tekorten nog groter worden. Ik ben bang dat dit de komende jaren alsmaar zal toenemen.”
Waarom is er een tekort aan researchverpleegkundigen?
“Zoals ik hierboven al benoemde is er een tekort aan verpleegkundigen. Dat betekent dat er vanuit het verpleegkundige domein ook minder mensen doorstromen naar specialisaties, zoals het vak van de researchverpleegkundige. Daarnaast is dit vakgebied niet goed bekend, niet bij de zorgprofessionals, maar ook niet bij beleidmakers en bestuurders van zorginstellingen.
Door toename van de gestelde eisen aan ziekenhuizen (en zorg), zien we dat het werk om onderzoek op te zetten en uit te voeren enorm is toegenomen. Zowel in aantallen als in complexiteit.
Tegelijkertijd zien we dat expertise en professionaliteit volledig achterblijven bij de groei van wetenschappelijk onderzoek. Er wordt niet geïnvesteerd in opleiding en scholing. Door de tekorten aan het bed wordt de researchverpleegkundige vaak weer teruggevraagd in hun rol aan het bed.
Daarnaast zien sommige verpleegkundigen de switch naar een baan als researchverpleegkundige als een kans om geen avond- of nachtdiensten meer te hoeven draaien. Gaandeweg komen ze er achter dat ze het patiëntencontact missen en gaan ze weer op zoek naar een andere baan.
De administratieve last rondom wetenschappelijk onderzoek is helaas enorm toegenomen. Er blijft weinig ruimte om bijvoorbeeld zelfstandig een researchpolikliniek te draaien.
Als laatste is er nog een probleem ten aanzien van de inschaling, en dus financiële waardering, van de researchverpleegkundige. In academische centra valt een verpleegkundige ofwel in de zogeheten middengroep ofwel in de groep Onderwijs & Onderzoek. De researchverpleegkundige is ingedeeld in de O&O groep en daarmee is het salaris minder dan de verpleegkundige in de middengroep. Dat maakt het allemaal niet aantrekkelijk om én je diensten op te geven (extra vergoeding missen) én in een andere waarderingsschaal terecht te komen.”
Heb je een opleiding nodig om aan de slag te gaan als researchverpleegkundige?
“Het opzetten, uitvoeren en afronden van wetenschappelijk onderzoek is steeds complexer geworden. De afgelopen jaren zijn veel nieuwe regels en wetgeving toegevoegd. Om dit op de juiste wijze en volgens de geldende wetgeving uit te voeren is kennis en expertise nodig. Alleen al de inhoud van een onderzoeksprotocol begrijpen vereist kennis van epidemiologie, pathologie, fysiologie, maar ook van statistiek en dataverwerking.
Dit vak kun je alleen goed uitoefenen als je de opleiding tot researchverpleegkundige hebt gevolgd. Dit kan zowel in Amsterdam als in Rotterdam. Deze opleidingen worden helaas (nog) niet verplicht gesteld door de Raden van Bestuur van ziekenhuizen, of door bijvoorbeeld de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU) of de Samenwerkende Topklinische Ziekenhuizen (STZ). Dit is een ongewenste situatie. Op een eerste hulp mag je immers ook niet werken zonder opleiding tot eerste hulp verpleegkundige.”
Hoe kunnen we het tekort oplossen?
“Allereerst doet het V&VN RP bestuur er alles aan om het vak van de researchverpleegkundige beter te profileren, het vak bekender te maken en Raden van Bestuur te overtuigen van de noodzaak om dergelijke professionals aan te stellen.
Ten tweede zal het structureel opleiden van researchverpleegkundige helpen de tekorten te verminderen. De opleiding bestaat al meer dan 20 jaar. Ook is er een functieprofiel expertisegebied.
Ten derde zal er vanuit de overheid erkenning moeten komen voor dit vak, zodat zowel meer verpleegkundigen als niet-verpleegkundigen aangetrokken worden om dit vak te gaan uitoefenen, omdat het een verrijking is van bijvoorbeeld het CV.”
Wat is er interessant aan het vak van researchverpleegkundige?
“Het is echt ontzettend leuk om betrokken te zijn bij de opzet en uitvoer van nieuw onderzoek. Als researchverpleegkundige draag je onder andere bij aan de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen, nieuwe behandelingen of inzichten in de zorg.
Je werkt samen met allerlei disciplines binnen het ziekenhuis, maar ook zijn er nationale en internationale samenwerkingsverbanden.
Kortom, je bent het centrale aanspreekpunt voor opdrachtgevers, onderzoekers, bevoegde instanties en de patiënt, de studiedeelnemer.
Ook niet onbelangrijk: je ontwikkelt je iedere dag, het is echt waar dat geen dag in de research hetzelfde is.”